Bir kişinin yaptığı uzun süreli uçuş yolculuğunun ardından uyku adaptasyonu yaşamasına Jet Lag denir. Jet Lag, kişinin biyolojik saatinin seyahat ettiği ülkenin yerel saatiyle uyuşmaması ve bunun rahatsızlık yaratması anlamına gelir. Jet Lag etkileri, kişinin kat ettiği mesafeye göre değişkenlik gösterir. Daha fazla saat diliminin geçilmesi, Jet Lag’ın etkilerini artırır. Belirli bir yaşın üstündeki kişiler, Jet Lag etkisini gençlere göre daha fazla hisseder. Jet Lag etkileri, seyahatin tamamlanmasından 12 saat sonra kendini gösterir ve kişiye bağlı olarak birkaç gün boyunca devam eder.
JET LAG BELİRTİLERİ
Her ne kadar Jet Lag etkisi geçici olsa da birkaç gün boyunca kişiyi rahatsız edebilecek sorunlarla karşı karşıya bırakabiliyor. Jet Lag belirtileri arasında kişinin kendisini yorgun ve bitkin hissetmesi, uyku sersemliği yaşaması, sebepsiz yere huzursuz olması, kafa karışıklığı ve uyuşukluk, uykusuzluk gibi sorunlar bulunuyor. Gidilen mesafeye bağlı olarak ishal ve mide bozukluğu da Jet Lag etkileri arasında yer alıyor. Eğer bu etkilerin yanı sıra terleme, kusma ve ateş gibi belirtiler yer alıyorsa, kişi yolculuk öncesinde, yolculuk sırasında ya da yolculuk sonrasında virüs kapmış olabilir. Bu belirtilerin 24 saatten fazla sürmesi kişinin bir hekime başvurması önem taşır.
JET LAG’DAN KURTULMA YOLLARI
Özellikle dünyanın farklı yerlerine sürekli olarak seyahat eden, farklı toplantılara katılan ve sürekli bir koşuşturma içinde olan kişilerin en çok karşı karşıya kaldığı problemler arasında bulunan Jet Lag’ın etkisi, alınacak birkaç farklı önlemle minimuma indirilebilir.
- Sağlıklı beslenme – su takviyesi: Jet Lag ile karşı karşıya kalması muhtemel kişilerin, uçuşa yakın süreçte daha hafif ve sağlıklı beslenmesi, yaşanacak sağlık sorunlarının azalmasını sağlar. Seyahat sonrası ortaya çıkan Jet Lag, dehidrasyona yani su kaybına neden olur. Kişilerin bu süreçte gazoz, çay ve kahve gibi içeceklerden uzak durması ve bol su tüketmesi, Jet Lag etkisinin atlatılmasına katkıda bulunur.
- İlaç tedavisi: Uyku hapları ve sakinleştirici etkiye sahip olan bitkisel ilaçlar, Jet Lag’ın etkilerinin azaltılmasında yararlanılabilecek seçenekler arasında bulunuyor. Hekim görüşü alındıktan sonra ilaç tedavisi ile kişiler Jet Lag etkisinden kurtulabiliyor. Melatonin takviyesi de Jet Lag etkisini azaltan çalışmalar arasında bulunuyor. Melatonin takviyesi, genel olarak gidilen ülkede 2-3 gün boyunca uyku öncesi kullanılıyor.
- Gün ışığı: Kişinin bulunduğu yere göre biyolojik saatinin yeniden ayarlanabilmesi, gün ışığı sayesinde daha kolay şekilde gerçekleşebiliyor. Gün ışığı, kişinin biyolojik saatini değiştirerek kişinin yerel saate daha hızlı uyum sağlamasına yardımcı oluyor. Bu nedenle Jet Lag yaşayan kişinin elinden geldiğince güneşte kalması gerekiyor.
- Uyku hesaplama: Uzun süreli seyahat yapacak olan kişilerin, henüz gitmeden önce gideceği yerin yerel saatine göre planlama yapması, Jet Lag etkisini azaltır. Bu nedenle kişilerin yemek saatini ve uyku saatini, gideceği yere göre ayarlaması önem taşır. Kişilerin telefon ve diğer elektronik cihazlardan uzaklaşması, uykuya daha rahat dalmasına ve bu sayede yerel saate daha hızlı uyum sağlamasına yardımcı olur.